krótka apoteoza odcieni

[123] mowa ojczysta najwyraźniej wkracza w fazę postintelektualnej radykalizacji – podkręcić, spotęgować, zwielokrotnić. stany pośrednie powoli przestają znaczyć – jesteś albo kurwa za, albo kurwa przeciw, nie ma że pośrodku. proste opisy typu na full wypasie albo mega przesrany – że zatrzymam się przy prawniczej gwarze – nie pozostawiają bowiem miejsca na wątpliwości i dalsze roztrząsanie. świat się uzerojedynkowił, wyostrzył, uprościł, skrócił, nawet w sferze dziennikarstwa i krytyki kultury. ja zresztą sam regularnie wpadam w pułapkę uproszczonych komunikatów, ale jednocześnie zdaję sobie sprawę, że to trochę tak, jakby barbarzyńca maszerował w oczojebitnej kurtce po plaży w pełnym słońcu. czy jakoś tak.

postępująca radykalizacja mowy idzie w parze z ogólną radykalizacją świata. co niekiedy jest dobre i konieczne, na przykład na płaszczyźnie refleksji społecznych. dlatego właśnie jan gross jest taki istotny – aby wywołać symboliczną rewolucję w ugruntowanym już myśleniu, która nie dokona się na drodze subtelnych aluzji. dlatego jan palach oblał się benzyną i podpalił w ’69 – bo żadną petycją, żadnym grzecznym listem nie wzruszyłyby świata. z tego samego powodu kurt cobain rozczapierzył sobie czaszkę przy pomocy strzelby – inaczej prawda zamieniłaby się w produkt, a produkt zamieniłby się w gówno i spłynął rynsztokiem.

ale istnieje jeszcze świat równoległy, cała gama wrażeń, postaw i refleksji, które nie domagają się krzyku i ofiary na ołtarzu. widać to świetnie w języku, który zasadza się na odcieniach, cała dobra literatura to jest przecież gra subtelności. nawet jeżeli sam tekst uderza między oczy i nie pozwala się podnieść. wiadomo, że inaczej sprawa ma się z językiem potocznym – ale przecież nie o poezję w mowie codziennej tutaj chodzi, proszę sobie wyobrazić, że nagle cały kraj mówi leszkiem kołakowskim wymieszanym z czesławem miłoszem – ocipielibyśmy wszyscy w mgnieniu oka. chodzi raczej o to, że nic nie zaczyna się i nie kończy w jednym zdaniu, a uproszczona nakładka na rzeczywistość jest dalej tylko nakładką, jest nakładką.